همه ما میدانیم مشکلات امروز کشور ریشه در مسایل اقتصادی دارد. به دلیل مشکلات اقتصادی بود که سیاستمداران ما را پای میز مذاکرات کشاند. اما متاسفانه دیدیم در عمل گرهای از مشکلات اقتصادی ما بازنکرد.
اين روزها مسئولان در هياهوي برجام بجاي پيدا كردن كليد حل مشكلات در داخل كشور گوش به دهان سياستمداران امريكايي و اروپايي دارند كه معيشت و اوضاع اقتصادي كشور را به صحبتهاي آنها گره بزنند. اكثر مشكلاتي كه در برجام به وجود آمده حول موضوعات اقتصادي است که اگر ضعف مدیریت در داخل وجود نداشت هراس از تحريمهای دوباره اقتصادي به میزان فعلی نداشتیم. بر همین اساس است که معتقدیم ما بايد به دنبال توانمندسازي اقتصادي خود برويم، بايد به دنبال درمان باشيم، نه مسكن.
اما مهمترین راه درمان همانی است که سالها قبل توسط مقام معظم رهبری ابلاغ شد، یعنی سياستهاي اقتصاد مقاومتي که متاسفانه تنها از آن به برگزاری کنفرانس و همایش رسیدیم و نتوانستیم عملیاتی کنیم. در چند سال اخیر با شدت یافتن تحریمهای ظالمانه اقتصادی علیه کشورمان واژه جدیدی به ادبیات اقصادیمان به نام اقتصاد مقاومتی توسط مقام معظم رهبری(مدظلهالعالی) اضافه و سیاستهای کلان آن را ابلاغ نمودند.
اقتصاد مقاومتی یعنی تشخیص حوزههای فشار و متعاقبا تلاش برای کنترل و بیاثر کردن آنها در راستای کاهش وابستگی و تاکید بر مزیتهای تولید داخل و تلاش بر خوداتکایی است.
اقتصاد مقاومتی نیاز کشور را از خارج تا حدی که کشور از تهدیدها و فشارهای اقتصادی محفوظ بماند حفظ میکند تکنولوژی ساخت کالاهای به روز و اساسی و مصرفی را ابتدا بومیسازی میکند و سپس افراد متخصص را که دانش تکنولوژی ساخت آن کالاها را دارا باشند، تربیت میکند و سبب رونق تولید و استحکام اقتصاد کشور میشود و نیز کشور را برای نایل آمدن به یک جایگاه صنعتی و مطمئن یاری میرساند.
مهمترین اصل اقتصاد مقاومتی درونزایی و بروننگری آن است یعنی کشور از امکانات و ظرفیتهای داخلی استفاده کند و کالاهایی را تولید کند که بعد از رفع نیاز داخلی خود توانایی رقابت با نمونههای خارجی را در بازارهای جهانی داشته باشد و به بازارهای جهانی صادر گردند.
اهداف اقتصاد مقاومتی به «اهداف مبنایی» و «اهداف تفصیلی» تفکیک میشوند. اهداف مبنایی نظام اقتصاد مقاومتی، در واقع همان مکتب اقتصادی اسلام است و اهداف تفصیلی آن، اهداف اقتصادی انقلاب اسلامی است. برای انقلاب اسلامی سه هدف اصلی اقتصادی مطرح میشود:
۱- استقلال اقتصادی ۲- رفاه عمومی
۳- پیشرفت
با این اوصاف، اقتصاد مقاومتی در مجموعه معارف اقتصاد اسلامی است.
ارکان اقتصاد مقاومتی:
مقاوم بودن اقتصاد - استفاده از همه ظرفیتهای دولتی و مردمی - حمایت از تولید ملی - مدیریت منابع ارزی - مدیریت مصرف.
وظیفه همه ما این است که سعی کنیم کشور را مستحکم، غیرقابل نفوذ، غیرقابل تأثیر از سوی دشمن، حفظ کنیم در زمینه اقتصادی راهحل آن تحقق «اقتصاد مقاومتی» است.
دولت باید از همه ظرفیتهای خود و ظرفیت مردمی چه در جهت ارایه راهحل و چه در جهت عملیاتی استفاده کند باید با اهتمام اصل ۴۴ قانون اساسی اجرا شود.
باید موانع سر راه رونق اقتصادی و مشکلات داخل واحدهای تولیدی اعم از کارخانهها و کارگاهها را حل کرد. کاغذبازیهای غیرمنطقی طاقتفرسا و هزینهبر حذف گردد و طرحهای تشویقی تولید ارایه گردد اگر این مشکلات حل شده بود اکنون کشور در وضعیت اقتصادی مطلوبی قرار داشت.
مصرف نیز باید مدیریت شود. متاسفانه اسراف و زیادهروی به مسئله مهمی در کشور تبدیل شده است. برای جلوگیری از اسراف اقدام عملی و فرهنگسازی لازم است. فرهنگسازی بیشتر به عهده رسانهها است، صداوسیما در این مهم نقش بسزایی را دارد و در کنار صداوسیما دیگر سازمانها نیز باید در این مهم تلاش کنند. ما بحمدالله ملت مسلمان علاقهمند به مفاهیم اصیل اسلامی هستیم، آنقدر در اسلام اسراف منع شده است و ما متاسفانه اهل اسراف هستیم! باید از داخل دولت این اقدام عملی برای جلوگیری از اسراف صورت بگیرد، دولت خودش مصرفکننده بسیار بزرگی است، باید از خودش شروع کند تا آثارش را در مردم و جامعه ببیند و فرهنگسازی شود.
همانطوری که هدف اقتصاد مقاومتی خودکفایی و استقلال اقتصادی جامعه اسلامی میباشد، قرآن کریم نیز در آیات خود به این امر مهم تاکید میکند. (آیه ۱۰۳ سوره آلعمران/ آیه ۲۲ سوره اعراف / آیه ۱۴۱ سوره نسا و...)
یکی از راهکارهای عملی در بخش رونق تولید، دانشافزایی و کاهش بیکاری استفاده از دانشگاههای کشور است.
امیرکبیر، شریف، علم و صنعت، خواجه نصیر و دانشگاه تهران، پنج دانشگاه برتر مهندسی در کنار دیگر دانشگاههای خوب کشور است. تیمهایی علمی از دانشجویان ممتاز این دانشگاهها تشکیل گردند و در کنار این دانشجویان از اساتید برجسته هیات علمی این دانشگاهها به عنوان مدیران پروژه استفاده شود. دولت محترم کارگاههایی را در اختیار این تیمها قرار دهند و نیز نمونههایی از کالاهای اساسی کشور را در اختیار آنها قرار دهند. در ابتدای پروژه بر روی کالاهای اساسی و مورد نیاز کشور در این کارگاهها مهندسی معکوس انجام شود و متخصصین این کارگاهها به تکنولوژی ساخت این کالاها دست یابند و نواقص احتمالی آنها را برطرف و بر کیفیتشان بیفزایند که این موجب تولید آن کالاها با کیفیت بهتری میشود.
پس از رفع نیاز کشور از تولید کالاهای اساسی به کالاهای مصرفی (صوتی و تصویری، لوازم آشپرخانه، لوازم خانگی و...) روی آورده شود و پس از مهندسی معکوس و دستیابی به تکنولوژی ساخت، میتوان این کالاهای اساسی را نیز با کیفیت بهتری تولید کرد و به مرور زمان با این کار کشور را به کشوری صنعتی تبدیل کرد.
یکی از مشکلات کشور ما نبود نیروی متخصص فارغالتحصیل پس از خروج از دانشگاه است که در این نوشته به پیشنهادی برای رفع این مشکل هم پرداختهام. تیمهای مورد نظر از دانشجویانی تشکیل شدهاند که در این کارگاهها تکنولوژیهای ساخت کالاهایی را آموختهاند که بازار مصرف داخلی و صادراتی دارند که پس از فارغالتحصیلی توسط سرمایهگذاران کارگاهها و کارخانههایی احداث میکنند که به تولید این کالاها میپردازند. در کنار این دانشجویان فارغالتحصیل در کارخانهها و کارگاههایی که توسط سرمایهگذاران احداث شده از فارغالتحصیلان دیگر دانشگاهها، تکنسینها، کارگران و... استفاده شود.
مطلب در باب اقتصاد مقاومتی بسیار است و در این مقال نمیگنجد و فقط به صورت اجمالی مطالبی بیان گردید.
نویسنده: محمدحسین منتظر - کارشناس اقتصادی